Substancje energetyczne – Węglowodany, tłuszcze i białka są dla organizmu podstawowymi substancjami odżywczymi. Produkcja energii opiera się przede wszystkim na spalaniu tych substancji, z tym, że źródła te nie mogą być wykorzystywane zamiennie. Na przykład, tylko węglowodany mogą służyć jako źródło do produkcji energii w procesie beztlenowym.
Podczas wysiłku fizycznego głównym źródłem energii są węglowodany i tłuszcze, natomiast udział białek jest niewielki. Przy niskiej intensywności wysiłku proporcje udziału energii pochodzącej z węglowodanów i tłuszczów są podobne. Gdy intensywność wysiłku wzrasta, wykorzystanie węglowodanów zwiększa się, a podczas bardzo wysokiej intensywności wysiłku, do produkcji energii służą prawie wyłącznie węglowodany.
Węglowodany i tłuszcze są przechowywane w organizmie. Większa część zasobów węglowodanów (około 300 g) znajduje się w mięśniach, w postaci glikogenu. Glikogen jest także przechowywany w wątrobie (około 75 g). Niewielka ilość węglowodanów, w postaci glukozy, znajduje się w krwi (około 5 g).
Tak więc podczas aktywności mięśniowej pozostaje do zużycia ogółem 400 g węglowodanów. Jest to ilość niewielka, w porównaniu do 5-20 kg tłuszczu w postaci tkanki tłuszczowej ulokowanej pod skórą, wokół jamy brzusznej i w mięśniach.
Gdy wysiłek się przedłuża, mięśnie w coraz większym stopniu do produkcji energii wykorzystują tłuszcze, a wątroba uwalnia do krwi coraz więcej glukozy, która jest wychwytywana przez mięśnie. W ten sposób oszczędzane są zasoby glikogenu w mięśniach. Jednakże wskutek długotrwałego wysiłku mięśniowe zasoby węglowodanów mogą ulec wyczerpaniu, jeśli energia wytwarzana z tłuszczów i glukozy z wątroby okaże się nie wystarczająca. Wyczerpanie rezerw węglowodanowych zmusza do obniżenia intensywności wysiłku, a nawet jego zaprzestania.
Wielkość zasobów węglowodanów w mięśniach może być czynnikiem określającym zdolności wysiłkowe piłkarzy. Dystans, jaki piłkarze pokonali w czasie meczu, ustalony na podstawie analizy zapisu wideo został porównany z obniżeniem poziomu glikogenu w ich mięśniach. Chociaż poziom glikogenu w mięśniach u graczy przed meczem był zróżnicowany, przy końcu meczu okazał się zbliżony. Piłkarze, u których zasoby glikogenu były większe, pokonali dłuższy dystans, co dowodzi, że wielkość glikogenu mięśniowego wpływa na poziom zdolności wysiłkowych.
Wykorzystanie różnych źródeł do wytwarzania energii zależy od stopnia wytrenowania piłkarza. Przy danej intensywności ćwiczenia zużycie tłuszczów u graczy wytrenowanych będzie większe, niż u nie wytrenowanych, co tym pierwszym pozwoli oszczędzać węglowodany. Jednym z efektów treningu jest także zwiększenie możliwości gromadzenia węglowodanów w mięśniach. Dobrze wytrenowany piłkarz będzie mógł wykonać w tym samym czasie więcej ćwiczeń, a podczas meczu częściej podejmować i utrzymywać przez dłuższy czas, wysiłki o wysokiej intensywności.
