Włókna mięśniowe

tmp7722-1Ogólna charakterystyka włókien mięśniowych. Zdolność włókien mięśniowych do generowania siły i szybkości ukazuje rycina górna, a zdolność do tolerowania długotrwałego wysiłku – rycina dolna. Włókna FTb potrafią w krótkim czasie generować maksymalną siłę, ale szybko ulegają zmęczeniu. Włókna ST generują siłę wolniej i są bardziej wytrzymałe. Biorąc pod uwagę te cechy, włókna FTa znajdują się pomiędzy włóknami FTb a ST.

Istnieją dwa podstawowe typy włókien mięśniowych: wolnokurczliwe (ST, czerwone) i szybkokurczłiwe (FT, białe). Włókna wolnokurczliwe rozwijają napięcie stosunkowo wolno i zdolne są pracować bez zmęczenia kilka godzin. Dzieje się tak dlatego, ponieważ wytwarzają one energię głównie w drodze przemian tlenowych. Włókna szybkokurczłiwe można podzielić na dwie grapy – Fta i FTb. Włókna FTb rozwijają napięcie dużo szybciej niż włókna ST, ale posiadają mniejszą wytrzymałość. Włókna FTa są bardziej wytrzymałe aniżeli włókna FTb, a mniej wytrzymałe niż STa. Włókna Fta, w porównaniu do włókien ST, posiadają wyższą zdolność wytwarzania energii poprzez przemiany beztlenowe.

Rozmieszczenie różnych rodzajów włókien, to znaczy ich wzajemne proporcje w mięśniach, jest różne. Analiza próbki bioptycznej mięśnia łydki u jednego piłkarza wykazała, że 90% stanowią włókna ST, 8% Fta i 2% FTb, ale w mięśniu uda tej samej kończyny rozkład włókien był już inny -35%, 50% i 15% (odpowiednio do wymienionej wcześniej kolejności rodzajów włókien). Rozkład włókien w danej grupie mięśni u czołowych sportowców zależy także od rodzaju uprawianej dyscypliny. Na przykład mięsień czworogłowy uda czołowych długodystansowców i kolarzy, którzy dysponują wysoką wytrzymałością, zawiera wysokie proporcje włókien ST. Z kolei ten sam mięsień u sprinterów, którzy muszą wytwarzać dużo energii w bardzo krótkim czasie, posiada zwykle bardzo duży procent włókien FT.

Dlaczego proporcje włókien mięśniowych u czołowych sportowców odpowiadają wymaganiom konkurencji sportowej przez nich uprawianej? Czy jest to skutek treningu, czy odgrywa tu rolę czynnik dziedziczny? Ostatnie badania sugerują, iż trening wywiera tylko nieznaczny wpływ na proporcje włókien ST i FT. Jednakże zmiana włókien FTb we włókna Fta pod wpływem treningu wytrzymałościowego wydaje się możliwa. To by wyjaśniało dlaczego niewielkie ilości włókien FTb są spotykane u czołowych zawodników uprawiających sporty wytrzymałościowe.

Jakkolwiek włókna FT nie mogą zostać przekształcone we włókna ST, ich wytrzymałość można istotnie poprawić za pomocą treningu wytrzymałościowego. U zawodników dobrze wytrenowanych, którzy posiadają wysoki procent włókien FT, może być ona (wytrzymałość) wyższa, niż u osobników nie wytrenowanych, posiadających wysoki procent włókien ST.

Badania piłkarzy wykazują, że rozkład rodzajów włókien mięśniowych ,w danym mięśniu jest indywidualnie zmienny. Jednakże gdy porównać wyczynowców do graczy rekreacyjnych, okaże się, że mięśnie kończyn dolnych tych pierwszych cechuje niska procentowo zawartość włókien FTb, podobnie jak zawodników uprawiających konkurencje czy sporty wytrzymałościowe. Uprawiający sporty wytrzymałościowe posiadają ponadto dużą ilość kapilarów zaopatrujących mięśnie.